Bài chia sẻ của Bs Nguyễn Duy Thế – Chuyên khoa bệnh nhiệt đới, Bệnh viện 175, chuyên gia tư vấn và điều trị HIV/AIDS với 28 năm kinh nghiệm.

Theo TS Hoàng Đình Cảnh – Phó cục trưởng Cục phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế): “Mỗi năm chúng ta phát hiện ra khoảng 10.000 người mắc bệnh HIV có khoảng 2000 trường hợp tử vong do AIDS. Hiện nay, nhiều người có HIV vẫn chưa biết tình trạng mình bị nhiễm bệnh. Đối với những người chưa biết tình trạng nhiễm bệnh như vậy vô tình họ sẽ là nguồn lây cho cả cộng đồng”

Vậy những đối tượng nào cần phải đi xét nghiệm HIV? Có các cách xét nghiệm HIV nào hiện nay có độ chính xác cao?

1. Đối tượng cần được tư vấn và xét nghiệm HIV

HIV được lây truyền qua 3 hình thức chính: Lây truyền qua đường máu, lây truyền qua quan hệ tình dục và từ mẹ sang con

Những đối tượng cần được tư vấn và xét nghiệm HIV gồm:

• Nhóm người bình thường kết hợp xét nghiệm HIV qua các đợt kiểm tra sức khỏe hàng năm.
• Người tham gia hiến máu
• Phụ nữ có thai nên xét nghiệm sàng lọc HIV
• Nhóm có nguy cơ cao: Người nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm, người có quan hệ tình dục đồng tính nam, người chuyển giới, người mắc bệnh lao, người mắc các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục,  vợ/ chồng/ con của người bị nhiễm HIV. Anh/ em của trẻ nhiễm HIV dương tính, người phơi nhiễm HIV, người có quan hệ tình dục không an toàn với người sử dụng ma túy không rõ tình trạng nhiễm HIV, người nhiễm virus viêm gan B, C.

2. Các xét nghiệm HIV

2.1. Xét nghiệm phát hiện kháng thể

Đây là những xét nghiệm phổ biến nhất, gián tiếp chỉ ra sự có mặt của HIV thông qua việc phát hiện kháng thể HIV trong máu hoặc dịch tiết cơ thể.

• Xét nghiệm HIV theo phương pháp hấp thụ miễn dịch liên kết enzyme (ELISA): Dùng cách kiểm tra sàng lọc mẫu máu chứa kháng thể HIV. Nếu kết quả kiểm tra dương tính thì người bệnh đã nhiễm HIV.
• Xét nghiệm nhanh (test nhanh):  Phương pháp này có thể thay thế xét nghiệm ELISA với mức chính xác như nhau, nhưng thời gian có kết quả nhanh hơn chỉ từ 5 -15 phút. Xét nghiệm được thực hiện trong môi trường thông thường, lấy mẫu máu từ đầu ngón tay, tĩnh mạch để làm và bạn có thể thực hiện dễ dàng tại nhà.

– Nếu xét nghiệm ELISA hay test nhanh có kết quả dương tính thì sẽ phải kiểm tra lại bằng xét nghiệm khẳng định. Xét nghiệm khẳng định làm theo chiến lược 3 BYT. Trong trường hợp cả ba xét nghiệm đều có kết quả dương tính thì người đó được khẳng định bị nhiễm HIV.

Ưu điểm của xét nghiệm phát hiện kháng thể : nhanh có kết quả, kỹ thuật không quá khó giá thành vừa phải

2.2. Xét nghiệm kháng nguyên là loại xét nghiệm chính bản thân virut HIV

Xét nghiệm HIV bằng phương pháp kháng nguyên gồm: phân lập virus bằng nuôi cấy tế bào để xác định sự nhân lên của virut trong máu, phát hiện các axit nucleic hoặc DNA trong tế bào nhiễm

Ưu điểm: xét nghiệm HIV bằng phương pháp này sẽ phát hiện trực tiếp kháng nguyên nên nhận ra được tình trạng nhiễm HIV ngay cả khi chưa có đáp ứng kháng thể

Nhược điểm: chi phí tốn kém và độ khó cao

2.3. Xét nghiệm axit nucleic (NAT): Xét nghiệm tải lượng vi rút HIV

Xét nghiệm HIV với phương pháp này sẽ kiểm tra được virus HIV có thực sự trong máu không

Xét nghiệm không được sử dụng thường xuyên cho việc sàng lọc với cá nhân trừ trường hợp bạn có nguy cơ phơi nhiễm HIV cao. Chi phí làm xét nghiệm tải lượng khá đắt.

3. Xét nghiệm HIV ở đâu?

Bạn có thể xét nghiệm sàng lọc HIV bằng test nhanh ở bất cứ cơ sở y tế nào. Xét nghiệm khẳng định thì phải làm ở Viện Pasteur TP HCM, các trung tâm y tế dự phòng, Bệnh viện nhiệt đới TP HCM, Phòng khám bác sĩ Thế… để được tư vấn và xét nghiệm một cách chính xác và bảo mật cao nhất.