Xử trí hiệu quả tình trạng trầm cảm ở bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS

Trầm cảm ở những người nhiễm HIV đã trở thành một vấn đề cấp bách, thu hút sự chú ý của cả bác sĩ và những nhà dịch tễ học trên thế giới.

Trầm cảm có thể khiến cho người bệnh nhiễm HIV không tuân theo việc điều trị, bỏ lỡ các buổi tái khám hay quên uống thuốc, người bệnh có ý nghĩ thực hiện các hành vi gây lây nhiễm bệnh cho người khác cao hơn.

Ngày nay, đại dịch HIV / AIDS đã trở thành một trong những gánh nặng y tế toàn cầu. Vào cuối năm 2017, có 36,9 triệu người nhiễm HIV trên toàn thế giới với 1,8 triệu trường hợp nhiễm mới và 940.000 ca tử vong. Trong số đó, 39% được báo cáo là bị trầm cảm.

Trầm cảm là một rối loạn sức khỏe tâm thần rất phổ biến và được đặc trưng bởi tâm trạng buồn bã, suy nghĩ bi quan, kém tập trung và các triệu chứng sinh học (do kém ăn và khó ngủ). Cùng với rối loạn lo âu, thậm chí có thể dẫn đến ý nghĩ tự tử.

Theo báo cáo gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã có hơn 300 triệu người mắc bệnh trầm cảm và gần 800.000 bệnh nhân tử vong do tự tử mỗi năm.

Ở những người nhiễm HIV, trầm cảm có thể làm xấu đi tình trạng bệnh hiện có và dẫn đến kết quả sức khỏe kém hơn. Nghiên cứu trước đây đã tiết lộ rằng trầm cảm không chỉ liên quan đến tải lượng virus HIV cao hơn và số lượng tế bào CD4 thấp hơn mà còn thúc đẩy tiến triển thành AIDS và làm tăng nguy cơ tử vong. Hơn nữa, trầm cảm có thể khiến cho người bệnh nhiễm HIV không tuân thủ điều trị bằng thuốc kháng vi-rút (ARV), làm giảm hiệu quả điều trị và có thể dẫn tới kháng thuốc.

Tuân thủ tốt có nghĩa là người bệnh sử dụng thuốc đủ, đúng theo phát đồ điều trị, kết hợp với chế độ ăn hợp lý và thực hiện thay đổi lối sống, phù hợp với các chỉ định của bác sỹ chuyên khoa. Việc tuân thủ điều trị ARV là yếu tố then chốt tạo ra hiệu quả điều trị và cải thiện về lâm sàng.

Nguyên nhân gây trầm cảm ở bệnh nhân HIV?

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra trầm cảm. Khi bệnh nhân biết mình nhiễm HIV có thể làm cho các triệu chứng trầm cảm nặng hơn. Một số loại thuốc dùng để điều trị HIV có thể hình thành hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm, đặc biệt là efavirenz. Các bệnh như thiếu máu, tiểu đường, dùng ma túy, nồng độ testosterone thấp cũng có các triệu chứng giống như trầm cảm.

Một số dấu hiệu của sự trầm cảm ở bệnh nhân HIV/AIDS

Trầm cảm được đặc trưng bởi sự hiện diện của một số hoặc tất cả các triệu trong một khoảng thời gian vài tuần hoặc thậm chí vài tháng (thay vì vài giờ hoặc vài ngày) như:

– Tâm trạng buồn bã, khóc lóc, thờ ơ.

– Các triệu chứng cũng có thể bao gồm mệt mỏi liên tục, khó ngủ (khó ngủ hoặc ngủ liên tục) và thay đổi thói quen ăn uống (chán ăn hoặc không kiểm soát được việc ăn quá nhiều).

– Cảm giác giá trị bản thân thấp, cảm giác tội lỗi

– Suy nghĩ về cái chết, có hành vi tự hại hoặc tự tử

– Mệt mỏi hoặc cảm thấy chậm chạp

– Kém tập trung, dễ cáu gắt

– Một số ảnh hưởng thể chất như tăng cân hoặc giảm cân đột ngột

– Cô lập bản thân với xã hội…

Điều trị trầm cảm như thế nào?

Điều trị trầm cảm là rất quan trọng ở những bệnh nhân được chẩn đoán nhiễm HIV. Nếu không được điều trị, trầm cảm sẽ khiến cho những người nhiễm HIV tự ý ngừng điều trị, ngừng đến các cuộc hẹn tư vấn của bác sĩ và chủ động không tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe bản thân. Ngoài ra, nếu không điều trị trầm cảm có thể dẫn đến nhiều hành vi nguy hiểm hơn, bao gồm lạm dụng rượu, sử dụng ma túy và bất cẩn trong các hành vi có thể lây nhiễm cho người khác nhiễm HIV. Ngoài việc làm cho bệnh HIV tiến triển với tốc độ nhanh hơn bình thường, trầm cảm có thể dẫn đến tử vong do tự tử và giảm chất lượng cuộc sống.

Thuốc chống trầm cảm đã được chứng minh là công cụ hiệu quả trong điều trị trầm cảm. Nếu bạn đang dùng thuốc chống trầm cảm và cũng đang điều trị HIV, hãy chú ý đến bất kỳ tác dụng phụ nào trong khi sử dụng các loại thuốc này. Điều này là do các tương tác có thể có giữa thuốc chống trầm cảm và các loại thuốc khác mà bạn đang dùng để nhiễm HIV.

Các thuốc chống trầm cảm được kê toa phổ biến nhất là Thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc Seratonin (SSRI) và thuốc chống trầm cảm ba vòng. Cả hai đều có thể gây ra tác dụng phụ, chẳng hạn như mất ham muốn về chức năng tình dục, đau đầu, mất ngủ, mệt mỏi, nhịp tim thất thường, táo bón và đau dạ dày. Tất cả các loại thuốc nên được thực hiện dưới sự chỉ định và tư vấn của bác sĩ.

Thay đổi lối sống cũng đã được tìm thấy là có hiệu quả trong điều trị trầm cảm khi bạn được chẩn đoán nhiễm HIV. Tập thể dục thường xuyên và tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, tư vấn, kiểm soát căng thẳng và cải thiện thói quen giấc ngủ. Massage và châm cứu cũng đã được tìm thấy là liệu pháp thay thế tốt cho trầm cảm.

Các phương pháp điều trị tích cực tình trạng trầm cảm cho người nhiễm HIV/AIDS

– Đi khám sức khỏe định kỳ

– Tuyệt đối không tự ý ngừng dùng thuốc HIV hoặc thuốc trầm cảm (trừ khi được bác sĩ cho phép)

– Tránh ma túy và rượu

– Thường xuyên tham gia các buổi tư vấn chuyên đề về HIV và bệnh trầm cảm

– Duy trì hoạt động thể dục thể thao lành mạnh

– Hãy thử nói chuyện với người mà bạn tin tưởng – có thể là bạn bè, đồng nghiệp, đối tác hoặc thành viên gia đình – về cảm giác của bạn điều này giúp bạn nhận được nhiều hỗ trợ hơn.

– Bạn không nên nghĩ rằng mình yếu đuối, không ổn định hay “điên”. Trên thực tế, nó là một dấu hiệu của sức mạnh mà bạn đang tìm kiếm sự giúp đỡ để cải thiện tình hình của bạn.

– Nếu bạn nghĩ rằng bạn cần sự giúp đỡ chuyên nghiệp, bác sĩ gia đình hoặc bác sĩ HIV của bạn sẽ có thể giúp đỡ. Bác sĩ HIV rất quen làm việc với những người đang trải qua trầm cảm. Nhiều phòng khám HIV lớn có các nhóm chuyên gia về sức khỏe tâm thần bao gồm bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học và y tá chăm sóc sức khỏe tâm thần. Bác sĩ của bạn cũng sẽ có thể giúp chẩn đoán, điều trị và giới thiệu đến các dịch vụ chuyên khoa.

– Tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức nếu bạn đang nghĩ đến việc tự làm hại hoặc tự sát.

– Bạn có thể đến phòng khám chuyên điều trị HIV/AIDS nơi bạn sẽ có thể gặp bác sĩ chuyên khoa về tư vấn và điều trị HIV/AIDS tư vấn sức khỏe thể chất và tâm thần từ đó sẽ đưa ra phát đồ điều trị thích hợp nhất cho bạn.

Để được khám, tư vấn và điều trị HIV/AIDS sớm nhất

Hãy gọi điện thoại cho tôi:

BS Thế 0967 944 226

Chúng tôi sẵn sàng tiếp đón bạn tại địa chỉ sau:

Tại TPHCM

Phòng khám TRƯỜNG THỌ: Số nhà 88 Ngô Quyền, Phường 07, Quận 5, TP HCM. (Ngay trong Phòng Khám đa khoa Tân Hưng).

Thời gian khám và tư vấn từ 08h – 16h các ngày từ thứ 2 tới thứ 7.

(Xin vui lòng điện thoại Hotline: 095 444 448 để đặt lịch trước).

P/S: “Khi tư vấn tôi là một chuyên gia, khi điều trị chúng ta là tri kỉ”.

Tôi cảm nhận được nỗi đau của bạn. Tôi sẵn sàng tư vấn, chia sẻ và đồng hành cùng bạn.

Tôi sẽ tuyệt đối giữ bí mật của bạn!